BIP Hywel Dda yn cynghori cymuned yn dilyn achosion o'r frech goch yng Ngwent

15 Ebrill 2024

Yn dilyn achos o’r frech goch yng Ngwent (yn agor mewn tab newydd), mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda yn atgoffa ei gymuned bod y frech goch yn cylchredeg a beth ddylai pobl ei wneud os oes ganddyn nhw neu eu plentyn symptomau.

Ni ddylai pobl sy'n dangos symptomau'r frech goch fynd at eu meddyg teulu nac unrhyw leoliad gofal iechyd arall heb ffonio cyn cyrraedd, neu mae'n rhaid iddynt hysbysu'r staff ar unwaith pan fyddant yn cyrraedd, i ganiatáu ynysu prydlon ac osgoi unrhyw drosglwyddiad pellach.

Mae'r frech goch yn hynod heintus a gall ledaenu'n hawdd iawn rhwng pobl nad ydynt wedi'u brechu.

Mae symptomau cyntaf y frech goch yn debyg i annwyd a gallant gynnwys tymheredd uchel, tisian, peswch a llygaid coch, dyfrllyd a dolurus.

Gall smotiau gwyn bach ymddangos y tu mewn i'r bochau ac ar gefn y gwefusau ychydig ddyddiau'n ddiweddarach. Mae'r mannau hyn fel arfer yn para ychydig ddyddiau. Mae brech fel arfer yn ymddangos ychydig ddyddiau ar ôl y symptomau tebyg i annwyd. Mae'r frech yn dechrau ar yr wyneb a thu ôl i'r clustiau cyn lledaenu i weddill y corff. Weithiau mae smotiau brech y frech goch yn codi ac yn ymuno â'i gilydd i ffurfio darnau blotiog. Nid ydynt fel arfer yn cosi.

Dywedodd Dr Ardiana Gjini, Cyfarwyddwr Gweithredol Iechyd Cyhoeddus ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda: “Er nad oes unrhyw achosion wedi’u cadarnhau yn Sir Gaerfyrddin, Ceredigion na Sir Benfro hyd yn hyn eleni, mae achosion o’r frech goch wedi bod yn cynyddu ledled y DU ac yn dilyn yr achos hwn yng Ngwent, mae’n bwysig bod pobl yn gwybod beth i’w wneud os byddan nhw, neu eu plentyn, yn dangos symptomau.

“Gall pobl wirio eu symptomau trwy ymweld â gwefan GIG 111 Cymru (yn agor mewn tab newydd) a gallant gysylltu â nhw am gyngor os ydynt yn credu bod ganddynt y frech goch.

“Os oes gennych chi neu’ch plentyn symptomau’r frech goch, peidiwch â mynd at eich meddyg teulu nac unrhyw leoliad gofal iechyd arall heb ffonio cyn cyrraedd, na rhoi gwybod i staff ar unwaith wrth gyrraedd.”

Bydd bron pawb sy'n dal y frech goch yn datblygu twymyn uchel a brech. Mae pobl mewn rhai grwpiau sydd mewn perygl, gan gynnwys babanod a phlant ifanc, menywod beichiog, a phobl ag imiwnedd gwan, mewn mwy o berygl o gymhlethdodau oherwydd y frech goch.

Yr unig ffordd o atal achosion yw trwy frechu.

Ychwanegodd Dr Gjini: “Mae’r brechlyn MMR hynod effeithiol sydd ar gael gan eich meddyg teulu, am ddim ar y GIG. Gall rhieni/gwarcheidwaid wirio statws brechlyn MMR eu plentyn drwy edrych ar lyfr coch eu plentyn.”

Dylai pobl gysylltu â'u meddyg teulu i drefnu eu brechiad MMR, neu os ydynt yn ansicr o'u statws brechu. Gall hyb cyfathrebu BIP Hywel Dda roi cyngor hefyd, ffoniwch 0300 303 8322 opsiwn 1 neu e-bostiwch ask.hdd@wales.nhs.uk.

I gael rhagor o wybodaeth am y frech goch ewch i  111.wales.nhs.uk/encyclopaedia/m/article/measles/?locale=cy (yn agor mewn tab newydd).

Mae rhagor o wybodaeth am MMR ar gael yn icc.gig.cymru/pynciau/imiwneiddio-a-brechlynnau/y-frech-goch-clwyr-pennau-a-rwbela-mmr (yn agor mewn tab newydd).