Adroddiad Iechyd y Cyhoedd yn canolbwyntio ar wella iechyd a lles plant a phobl ifanc y rhanbarth

29 Ionawr 2025

Mae adroddiad blynyddol newydd y Cyfarwyddwr Iechyd Cyhoeddus a gyhoeddwyd gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda (BIP) yn taflu goleuni ar yr heriau iechyd a lles critigol sy’n wynebu plant a phobl ifanc ar draws y rhanbarth, o’u cenhedlu i fod yn oedolion cynnar.

Mae’r adroddiad yn galw ar sefydliadau, ar bob lefel, i fynd i’r afael â’r anghenion a nodwyd a pharhau i weithio gyda’i gilydd i roi ystod o fentrau iechyd ar waith, gan gynnwys hybu bwyta’n iach a gweithgaredd corfforol, cynyddu’r nifer sy’n cael eu himiwneiddio, cryfhau gwasanaethau iechyd meddwl a sicrhau gwell mynediad. i wasanaethau iechyd.

Mae rhanbarth Hywel Dda, sy’n cwmpasu Sir Gaerfyrddin, Ceredigion a Sir Benfro, yn gartref i dros 100,000 o unigolion o dan 25 oed. Mae’r adroddiad blynyddol annibynnol yn pwysleisio pwysigrwydd y blynyddoedd cynnar ar gyfer canlyniadau iechyd hirdymor.

Un o'r meysydd allweddol yn yr adroddiad yw arwyddocâd y 1000 diwrnod cyntaf o fywyd. Mae gan ranbarth Hywel Dda nifer fawr o achosion o ordewdra mamau a phroblemau iechyd meddwl, a all arwain at gymhlethdodau fel diabetes yn ystod beichiogrwydd a chyneclampsia. Mae'r adroddiad yn galw am ymdrech ar y cyd i hyrwyddo maeth iach, cefnogi beichiogrwydd di-fwg, a gwella gwasanaethau iechyd meddwl mamau trwy atebion digidol dwysedd isel.

Mewn plentyndod cynnar, mae'r adroddiad yn annog cyfraddau imiwneiddio uwch a mwy o weithredu trwy fentrau sy'n gwella parodrwydd ar gyfer yr ysgol. Mae cyfraddau cynyddol o blant dros bwysau a gordewdra yn parhau i fod yn bryder sylweddol, gyda goblygiadau hirdymor posibl i iechyd corfforol a meddyliol.

Gyda thua 1 o bob 3 o blant 4-5 oed dros eu pwysau neu'n ordew mae angen gwneud ymdrech i fynd i'r afael â gordewdra mewn plant ysgol gynradd. Mae angen i hyn weithio ochr yn ochr ag ymdrechion i helpu plant i reoli eu harferion digidol, er mwyn sicrhau patrymau cysgu iach a lles emosiynol.

O’r ysgol uwchradd hyd at ddiwedd y glasoed ac oedolaeth gynnar, mae’r adroddiad yn amlygu pwysigrwydd mynd i’r afael â heriau iechyd meddwl ein pobl ifanc. Mae ychydig o dan 1 o bob 5 o’r glasoed yn dweud eu bod yn defnyddio e- sigaréts ac ychydig llai na hanner (40%) yn defnyddio alcohol, mae’r adroddiad yn pwysleisio’r angen am ymyriadau wedi’u targedu i leihau ymddygiad niweidiol ymhellach.

Dywed Dr Ardiana Gjini, Cyfarwyddwr Gweithredol Iechyd Cyhoeddus Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda

“Trwy ganolbwyntio ar ymyrraeth gynnar, mynd i’r afael ag anghydraddoldebau, a gwella mynediad at wasanaethau hanfodol, gallwn greu dyfodol iachach i bob person ifanc.

“Byddwn yn gweithio ar draws y Bwrdd Iechyd a gyda’n partneriaid i roi’r 16 argymhelliad ar waith, i wella ein hymdrechion ar y cyd a sicrhau ‘gall pob plentyn ffynnu a byw bywyd hapus ac iach, nawr ac yn y dyfodol.”

I gael rhagor o wybodaeth neu i weld yr adroddiad llawn, ewch i Adroddiad blynyddol iechyd cyhoeddus - Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda.