Gwasanaeth Seicoleg Newydd yn Cynnig Cymorth i Fenywod sy'n Byw â Chyflyrau Iechyd y Pelfis

10 Medi 2025

Mae Gwasanaeth Seicoleg Iechyd Menywod arloesol, a lansiwyd gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda (BIP), yn helpu menywod sy'n profi gofid emosiynol a seicolegol sy'n gysylltiedig â chyflyrau iechyd y pelfis.

Wedi'i gyflwyno yn 2023, cefnogwyd y gwasanaeth i ddechrau gan glystyrau meddygon teulu Tywi/Taf, Gogledd Ceredigion, a De Ceredigion. Mae'r cynllun peilot bellach yn parhau ar draws clystyrau meddygon teulu Tywi/Taf a Gogledd Ceredigion, gan gynnig cefnogaeth seicolegol unigol a grŵp i fenywod sy'n byw gyda chyflyrau fel endometriosis, poen pelfig cronig, ac effeithiau'r menopos.

Datblygwyd y fenter hon mewn ymateb i dystiolaeth gynyddol bod menywod â chyflyrau iechyd y pelfis yn aml yn profi heriau iechyd meddwl sylweddol, gan gynnwys pryder, iselder a thrawma. Gall y materion hyn effeithio'n ddifrifol ar ansawdd bywyd ac yn aml nid ydynt yn cael eu cydnabod yn ddigonol mewn lleoliadau gofal iechyd traddodiadol.

Ers ei lansio, mae'r gwasanaeth wedi darparu dros 270 o apwyntiadau, gyda'r mwyafrif helaeth yn cael eu cynnal ar-lein i sicrhau hygyrchedd ar draws ardaloedd gwledig a threfol. Mae'r rhan fwyaf o fenywod sy'n mynychu'r sesiynau hyn rhwng 30 a 60 oed ac yn rheoli nifer o faterion iechyd corfforol a seicolegol.

Ymhlith y rhain, poen gynaecolegol, y menopos, a'r perimenopos yw'r cyflyrau corfforol a adroddir amlaf, tra bod pryder, iselder, a thrawma yw'r pryderon seicolegol mwyaf cyffredin. Yn arbennig, mae canlyniadau diweddar yn dangos bod y gwasanaeth yn cael effaith gadarnhaol, gan gynnwys gostyngiadau mewn sgoriau pryder ac iselder a lefelau uchel o foddhad ymhlith y rhai sy'n derbyn gofal.

Dywedodd Dr Bethan Lloyd, Pennaeth Seicoleg Iechyd Clinigol ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda:

“Bob dydd, rydym yn cefnogi menywod y mae problemau iechyd y pelfis yn effeithio'n fawr ar eu bywydau, nid yn unig o ran symptomau corfforol, ond hefyd yn eu hiechyd meddwl, eu perthnasoedd, ac ansawdd bywyd cyffredinol. Mae'r heriau hyn yn aml yn ymestyn y tu hwnt i'r unigolyn, gan effeithio ar deuluoedd a chymunedau.

“Trwy ofal seicolegol arbenigol, wedi'i deilwra'n unigol, rydym yn helpu menywod i lywio effeithiau emosiynol a seicolegol poen gynaecolegol, gwaedu trwm, blinder, problemau ffrwythlondeb, anawsterau agosatrwydd, a'r newidiadau gwybyddol a hwyliau sy'n gysylltiedig â'r menopos.”

Therapi Ymddygiad Gwybyddol (CBT) yw'r math mwyaf cyffredin o therapi a ddarperir o fewn y gwasanaeth. Mae CBT yn therapi siarad sy'n helpu pobl i reoli eu problemau trwy newid y ffordd maen nhw'n meddwl ac yn ymddwyn.

Cynigir rhaglenni grŵp CBT yn benodol ar gyfer y menopos a phoen gynaecolegol hefyd i ddarparu triniaeth seicolegol a chefnogaeth gan gymheiriaid. Mae'r sesiynau grŵp hyn yn darparu lle diogel i rannu profiadau a dysgu strategaethau ymdopi gyda'n gilydd.

Rhannodd Dr Rachel Herrick, Arweinydd y Gwasanaeth ym Mhrifysgol Prifysgol Hywel Dda:

“Mae ein rhaglenni grŵp yn cynnig strategaethau therapiwtig a chefnogaeth gan gymheiriaid, gan rymuso menywod i reoli symptomau ac adeiladu gwydnwch ar gyfer y tymor hir. Mae therapi seicolegol unigol yn mynd i’r afael ag iselder, pryder, trawma, galar a cholled gan ddefnyddio dulliau sy’n seiliedig ar dystiolaeth ac sydd wedi’u teilwra i anghenion pob person.

“Mae canlyniadau ein cynllun peilot yn hynod galonogol, gan ddangos gostyngiadau mewn pryder ac iselder, a gwelliannau mewn rheoli poen, ymdopi, gweithredu ac ansawdd bywyd cyffredinol. Yn y pen draw, ein nod yw helpu menywod i adennill eu bywydau, i fyw gydag ystyr, hyder, iechyd meddwl gwell a theimlad newydd o lesiant.”

Mae’r gwasanaeth wedi cael derbyniad da iawn gan gleifion. Rhannodd un claf ei brofiad cadarnhaol:

“Mae’r sesiynau un-i-un hyn wedi fy helpu gymaint i ddelio â fy straen a’m trawma fy hun a oedd wedi arwain at losgi allan ac iechyd emosiynol gwael. Cyflwynodd y seicolegydd ddull gwych y dysgais gymaint ohono.

“Rwyf bellach yn gallu rheoli fy fflachiadau poeth a’m blinder yn llawer gwell nag o’r blaen. Diolch yn fawr iawn. Gwasanaeth gwych.”

Dywedodd Jill Paterson, Cyfarwyddwr Gofal Sylfaenol, Gofal Cymunedol a Hirdymor ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda:

“Rydym yn falch o fod yn arwain y ffordd o ran integreiddio gofal iechyd meddwl a chorfforol i fenywod. Drwy gynnig cymorth seicolegol yn agos at adref, rydym yn helpu menywod i deimlo eu bod yn cael eu clywed, eu cefnogi, a’u grymuso i reoli eu hiechyd.

“Mae’n hyfryd gweld sut mae’r gwasanaeth hwn yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau menywod.”

I gael mynediad at y gwasanaeth, gall menywod sydd wedi cofrestru gyda meddyg teulu yng nghlystyrau Gogledd Ceredigion neu Tywi/Taf hunangyfeirio drwy lenwi’r ffurflen fer hon ar-lein (agor mewn tab newydd)  neu gael eu cyfeirio gan weithiwr gofal iechyd proffesiynol.

Am ragor o wybodaeth, cysylltwch â’r tîm ar 07811 719824 neu Clinicalhealth.psychology.HDD@wales.nhs.uk

Sylwch, oherwydd newidiadau mewn blaenoriaethau ariannu lleol, nad yw’r gwasanaeth ar gael mwyach drwy Glwstwr De Ceredigion.

DIWEDD