Clinigau Treial Heb Gathetr yn y gymuned yn helpu cleifion ar draws Hywel Dda

30 Gorffennaf 2025

Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda (BIP) yn trawsnewid cymorth i gleifion â chathetrau wrinol ledled Sir Gaerfyrddin, Ceredigion, a Sir Benfro drwy ei Brosiect Gwella Treial Heb Gathetr (TWOC) a symud gofal o ysbytai i’r gymuned.

Mae TWOC yn weithdrefn a ddefnyddir i benderfynu a all claf droethi'n naturiol ar ôl tynnu Cathetr Wrinol Sefydlog (IUC). Os yw'n llwyddiannus, mae'n helpu i osgoi defnyddio cathetr yn y tymor hir a'i gymhlethdodau cysylltiedig.

Mae IUC yn diwb tenau, hyblyg a ddefnyddir i ddraenio wrin o'r bledren pan na all rhywun wneud hynny'n annibynnol. Er ei fod yn aml yn angenrheidiol, mae defnydd hirfaith o gathetrau sefydlog yn cynyddu'r risg o gymhlethdodau fel sepsis, a Heintiau Llwybr Wrinol (UTIs) sy'n gysylltiedig â chathetr, sy'n cyfrif am tua 75% o'r holl UTIs. Gall cathetrau hefyd effeithio ar fywyd bob dydd trwy gyfyngu ar symudedd, rhyngweithio cymdeithasol ac annibyniaeth.

Mae Prosiect Gwella TWOC, a lansiwyd ym mis Mehefin 2024, yn sicrhau bod pob claf priodol yn cael TWOC o fewn 28 diwrnod i osod cathetr. Mae’r prosiect, a ariennir gan saith Clwstwr Gofal Sylfaenol Hywel Dda, hefyd wedi penodi nyrs brysbennu bwrpasol tan fis Chwefror eleni i asesu atgyfeiriadau a sicrhau bod cleifion wedi’u paratoi’n dda cyn mynd i’r clinig.

Mae clinigau cymunedol TWOC bellach wedi’u sefydlu ar draws y tair sir ar draws Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda. Dan arweiniad timau nyrsio clinigau dydd arobryn y Bwrdd Iechyd, mae’r clinigau hyn wedi lleihau amser teithio a chostau i gleifion, gan wneud gofal yn fwy hygyrch a chyfleus.

Mae TWOCs bellach yn cael eu cynnig mewn lleoliadau mwy cyfleus, lleol, gan ei gwneud hi’n haws i gleifion gael y gofal sydd ei angen arnynt yn nes at adref. Mae’r newid hwn yn golygu llai o deithio ac amseroedd aros byrrach, a oedd wedi bod yn her ar ôl COVID-19. Mae'r dull newydd hefyd yn helpu gwasanaethau i gydweithio'n well ac yn gwella'r ffordd y caiff gofal IUC ei reoli.

Ers lansio’r prosiect, mae’r canlyniadau wedi bod yn rhyfeddol. Mae amseroedd aros wedi gostwng o 120 diwrnod i 17 yn unig, gwelliant o 86%. Mae pob claf a gyfeiriwyd wedi derbyn ei TWOC o fewn 28 diwrnod, ac mae'r gyfradd llwyddiant wedi cyrraedd 62%, gan ragori ar feincnodau cenedlaethol a byd-eang.

Mae'r prosiect hefyd wedi sicrhau buddion ariannol sylweddol, gan arbed dros £98,000 y flwyddyn mewn costau cysylltiedig â chathetr, gydag arbedion rhagamcanol o bron i £500,000 dros dair blynedd. Yn ogystal, mae wedi rhyddhau capasiti mewn Gofal Eilaidd, gan alluogi timau wroleg i ganolbwyntio ar atgyfeiriadau canser y bledren brys ac adfer lefelau gwasanaeth cyn-COVID-19.

Myfyriodd Emma Cottrell, Nyrs Arweiniol Clinigol ar gyfer Clinigau Dydd ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda, ar lwyddiant y prosiect: “Mae’r Prosiect Gwella Treial Heb Gathetr wedi ailddiffinio sut rydym yn darparu gofal amserol ac effeithiol i gleifion â chathetrau sefydlog.”

“Daeth rhanddeiliaid clinigol ac anghlinigol ynghyd â gweledigaeth a rennir i gyd-ddylunio a gweithredu model cymunedol trawsnewidiol, dan arweiniad nyrsys, ar draws Hywel Dda, gan droi uchelgais yn gweithredu ac ail-lunio llwybr TWOC ar raddfa fawr.

“O ganlyniad, fe wnaethom leihau amseroedd aros TWOC yn sylweddol, gwella canlyniadau cleifion, a lleddfu pwysau ar ofal eilaidd.”

Mae’r clinigau wedi cael adborth rhagorol gan gleifion a theuluoedd, gyda 100% o’r ymatebwyr yn dweud eu bod yn fodlon â phreifatrwydd, urddas, a’r profiad ymgynghori cyffredinol. Rhannodd un aelod o'r teulu: “Roedd gan y staff amynedd hyfryd gyda fy mherthynas, a wnaeth i’r broses gyfan fynd yn ddidrafferth iawn.”

Ychwanegodd un arall: “Roedd y staff yn wych gyda fy modryb, roedd ei hurddas yn cael ei barchu bob amser, ac roedd y ffordd roedd y staff yn ymwneud â hi yn cael ei werthfawrogi’n fawr. Roeddwn i’n teimlo eu bod wedi mynd drosodd a throsodd i wneud iddi deimlo’n gynwysedig.”

Wrth ymateb i’r adborth hwn, parhaodd Emma: “Mae’r llwyddiant hwn yn ganlyniad uniongyrchol i ymroddiad a phroffesiynoldeb ein staff clinigau dydd, y mae eu gofal tosturiol wedi cael ei ganmol yn gyson gan gleifion.

“Rwyf hefyd yn hynod ddiolchgar i’r Clystyrau Gofal Sylfaenol am ariannu’r swydd nyrs brysbennu am flwyddyn. Mae’r rôl hon wedi bod yn ganolog i sicrhau bod cleifion yn cael eu hasesu a’u hoptimeiddio’n briodol cyn mynychu clinig. Mae’r prosiect hwn yn enghraifft bwerus o ofal iechyd cydweithredol sy’n seiliedig ar werth ar waith.”

Mae’r prosiect yn cefnogi gweledigaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer gofal iechyd, sy’n pwysleisio gofal yn nes at y cartref, atal, a lleihau anghydraddoldebau iechyd. Mae'n cyd-fynd â blaenoriaethau cenedlaethol sy'n ymwneud â gofal iechyd sy'n seiliedig ar werth, sy'n canolbwyntio ar wella canlyniadau tra'n gwneud y defnydd gorau o adnoddau. Trwy integreiddio Gofal Sylfaenol, Cymunedol ac Eilaidd, mae model TWOC yn sicrhau bod cleifion yn cael y gofal cywir, yn y lle iawn, ar yr amser iawn.

Canmolodd Jill Paterson, Cyfarwyddwr Gofal Sylfaenol, Cymunedol a Gofal Hirdymor ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda, y fenter: “Mae Prosiect Gwella TWOC wedi trawsnewid profiad y claf ar draws ein cymunedau. Mae cleifion bellach yn derbyn gofal amserol, urddasol yn lleol, gyda chefnogaeth gweithlu nyrsio medrus a thosturiol.

“Mae’r dull aml-broffesiynol, integredig hwn yn enghraifft wych o sut y gall arloesi mewn gofal cymunedol sicrhau manteision gwirioneddol, mesuradwy i gleifion a’r system iechyd ehangach. Mae’n adlewyrchu ein hymrwymiad i ofal sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn ac yn dangos gwerth gwasanaethau sy’n dod â gofal yn nes at y cartref.

“Trwy fuddsoddi mewn atebion a arweinir gan y gymuned, mae Hywel Dda yn gwella bywydau, yn lleihau’r pwysau ar ysbytai, ac yn darparu gofal sy’n wirioneddol ddiwallu anghenion ei boblogaeth.”

DIWEDD